Informacje dla pracodawców

Jak wdrożyć program profilaktyczny w miejscu pracy

Opracowanie programu profilaktycznego jest procesem wieloetapowym. Punktem wyjścia powinna być analiza potrzeb zdrowotnych pracowników w kontekście charakterystyki środowiska pracy i ewentualnej ekspozycji na czynniki zakaźne. Należy pamiętać o tym, że wstępnie przygotowany program wymaga pilotażowego wdrożenia, po którym należy go zmodyfikować. Działania profilaktyczne powinny uwzględniać zaangażowanie osób odpowiedzialnych za zarządzaniem zdrowiem pracowników, służby medycyny pracy i BHP.

Etapy programu profilaktycznego w firmie ukierunkowanego na zapobieganie chorobom zakaźnym poprzez realizację szczepień ochronnych:

Etap 1. Diagnoza potrzeb i oczekiwań 

Etap 2. Inicjacja programu 

Etap 3. Opracowanie planu działań 

Etap 4. Wybór osób odpowiedzialnych za realizację programu 

Etap 5. Informacja o programie 

Etap 6. Wdrożenie 

Etap 7. Kontrola 

Etap 8. Ewaluacja

 

Etap 1: Diagnoza stanu wyjściowego, określającego potrzeby zdrowotne, oczekiwania oraz deklarowany udział w programie. Źródło informacji w tym zakresie powinny stanowić:

  • informacje od przedstawiciela BHP, szczególnie dotyczące występowania zawodowych czynników ryzyka chorób zakaźnych,
  • dane od lekarza sprawującego opiekę profilaktyczną nad pracownikami (umowa z jednostką służby medycyny pracy),
  • uwagi i spostrzeżenia spontanicznie zgłaszane przez pracowników,
  • celowo zorganizowane badanie kwestionariuszowe (ankiety potrzeb zdrowotnych).

Etap 2: Inicjacja programu

  • przedstawienie zarządowi lub dyrekcji firmy idei programu, korzyści ogólnozakładowych oraz korzyści indywidualnych dla pracowników,
  • wyniki analizy potrzeb zdrowotnych powinny stanowić argument dla pracodawców w procesie inicjowania ich działań na rzecz ochrony zdrowia pracowników, w tym decyzji dotyczącej wdrożenia programu profilaktycznego ukierunkowanego na zapobieganie chorobom zakaźnym,
  • uzyskanie zgody na realizację.

Etap 3: Opracowanie szczegółowego planu programu

  • określenie celów programu (główny i szczegółowe), działań niezbędnych do osiągania tych celów (personel, sprzęt, środki, miejsce),
  • opracowanie szczegółowego harmonogramu przebiegu działań, ich kosztorys, sposoby oceny poziomu uczestnictwa i zadowolenia pracowników z przedsięwzięć projektu oraz oceny jego ostatecznych efektów,
  • ustalenie priorytetów interwencji według stanowisk pracy i występujących na nich narażeń,
  • w przypadku ograniczenia zasięgu programu interwencji należy dokonać wyboru działów, w których program w pierwszej kolejności powinien zostać przeprowadzony, z zastrzeżeniem uwzględnienia pracowników zidentyfikowanych w ramach indywidulanej oceny potrzeb zdrowotnych,
  • przygotowania dokumentacji związanej ze szczepieniami
  • opracowania listy sytuacji wykluczających szczepienie, np. przeciwwskazania medyczne – we współpracy z profesjonalistami zajmującymi się ochroną zdrowia pracujących.

Etap 4: Wybór osób odpowiedzialnych za realizację programu 

  • wybór osób odpowiadających za część administracyjną projektu;
  • wybór medycznych realizatorów programu (w przypadku szczepień: poradnia, a jeśli w miejscu pracy – pod warunkiem możliwości udostępnienia gabinetu lekarskiego/pielęgniarskiego – lekarz, pielęgniarka, sposób zabezpieczenia medycznego i pierwszej pomocy),
  • ustalenie trybu kontaktowania się zespołu.

Etap 5: Informacja o programie 

  • poinformowanie pracowników o planach realizacji programu i ograniczenie do minimum obaw związanych z planami jego wdrażania,
  • organizowanie kampanii reklamujących program,
  • zwrócenie uwagi na znaczenie edukacji, komunikacji oraz wprowadzania udogodnień i systemów motywacji,
  • edukacja zdrowotna pracowników dotycząca korzyści ze szczepienia (ze zwróceniem uwagi na sytuację epidemiologiczną oraz ryzyko konieczności zastosowania dodatkowych środków ochrony osobistej, np. masek, jeśli pracownik nie podda się szczepieniu)
  • świadomość, że frekwencja i aktywny udział pracowników w programie prozdrowotnym będzie zależeć od zaprezentowania go im w przystępny i zrozumiały sposób, każdorazowo uwzględniający odrębności danego zakładu,
  • ze względu na wątpliwości prawne, nie należy zmuszać pracowników do poddawania się szczepieniom, ale postarać się ich przekonać. Poniżej przedstawiono zalecenia będące najlepszymi praktykami w tym zakresie.

Etap 6: Wdrażanie zaplanowanych działań 

  • organizowanie zaplanowanych przedsięwzięć – w miejscu pracy lub w poradni (udogodnienia – godziny realizacji, przygotowanie miejsca w firmie z zachowaniem praw pacjenta do poszanowania intymności),
  • Działania należy najpierw wdrożyć pilotażowo, następnie ocenić słabe punkty, poprawić program i wdrożyć w całym zakładzie.

Etap 7: Kontrola realizacji programu

  • sprawdzanie zgodności realizowanych działań z harmonogramem i kosztorysem,
  • monitorowanie poziomu uczestnictwa pracowników w poszczególnych działaniach oraz ich opinii na ich temat
  • bieżące motywowanie wykonawców programu i kontrolowanie poziomu realizowanych przez nich zadań,
  • wprowadzanie niezbędnych korekt do planu programu, adekwatnie do zaistniałej sytuacji.

Etap 8: Ewaluacja efektów programu

  • organizowanie procesów gromadzenia danych, współudział w ich opracowaniu,
  • upowszechnienie efektów programu tj. opracowanie kampanii informacyjnej: wewnętrznej (dla kadry, zespołu wykonawców, pracowników) i w miarę potrzeb zewnętrznej,
  • przygotowanie propozycji związanych z kontynuacją programu.

 

Warto wiedzieć

Badania rynku pokazują, że pacjenci 3 razy chętniej poddają się szczepieniom, jeśli zaleca im to personel medyczny, a 61% dorosłych zaszczepiłoby się, jeśli im to zaleci lekarz rodzinny lub pielęgniarka.1 Oznacza to ogromną szansę powodzenia dla działań służby medycyny pracy, gdzie każdy pracownik jest regularnie badany przez lekarza medycyny pracy.

W realizacji działań ukierunkowanych na zdrowie pracowników, pracodawcy powinni korzystać z pomocy służby medycyny pracy, tym bardziej, że zgodnie z art. 12. ustawy o służbie medycyny pracy: badania wstępne, okresowe, kontrolne oraz pozostałe działania z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, powinny być wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej pomiędzy pracodawcą a podstawową jednostką służby medycyny pracy. Taka umowa zapewnia ciągłość opieki profilaktycznej (musi być zawarta na co najmniej 1 rok), pozwala też uzyskać lekarzowi medycyny pracy możliwie pełny obraz potrzeb zdrowotnych pracowników w oparciu o realizowane obowiązkowe badania lekarskie oraz wiedzę o występujących czynnikach szkodliwych i uciążliwościach zawodowych (informacje wynikające ze skierowań na badania oraz z wizytacji stanowisk pracy). Pracodawca zyskuje większą kontrolę procesu realizowania świadczeń oraz możliwość egzekwowania ich należytej jakości. 

Od lekarza sprawującego opiekę profilaktyczną, oprócz orzekania o istnieniu lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy, należy oczekiwać również działań doradczych i edukacyjnych, w tym informowania pracowników o zasadach zmniejszania ryzyka zawodowego, drogach szerzenia się zakażeń (powietrzno-kropelkową, powietrzno- pyłową, kontaktową, krwiopochodną), dostępnych i zalecanych szczepionkach, a także o postępowaniu po przypadkowej ekspozycji na materiał potencjalnie zakaźny. Takie działania powinny być też prowadzone w ramach szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

 

1. Forum Odpowiedzialnego Biznesu: www.odpowiedzialnybiznes.pl

Partnerzy:

Patronat medialny:

Projekt realizowany dzięki wsparciu: